خشکی چشم: علل و علائم آن
خشکی چشم یکی از انواع شایع ترین بیماری های چشمی به حساب می آید که اکثر افراد از وجود آن در خود بی اطلاع هستند. این بیماری به علائمی همچون سوزش و خارش خفیف چشم در مواقع انجام کارهای چشمی خود را بروز داده و موجب دردسر فرد مبتلا به آن می شوند و در مواقع شدید تر نیز پیشرفت این بیماری تا ایجاد سوراخ در قرنیه پیش می رود.
این بیماری که ناشی از تغییر در کیفیت یا کمیت اشک چشم می‌باشد پیش از این بیشتر گریبانگیر افراد مسن تر می شد اما امروزه با وجود فعالیت های روزانه مختلف مانند کار با کامپیوتر و گوشی موبایل، دیگر سن و سال نمی شناسد و می‌تواند افراد را در همه گروه‌های سنی مبتلا کند.البته هنوز هم می توان گفت که این بیماری در بانوان و همچنین در افراد با سنین بالا شایع تر است.
ترشح طبيعی اشك
وظیفه اصلی اشک چشم، مرطوب نگه داشتن و شستشوی مداوم سطح کره چشم و رساندن اکسیژن و مواد غذایی به قرنیه است. اشک چشم از سه لایه تشکیل شده است: لایه موکوسی عمقی، لایه آبکی میانی، لایه سطحی چربی با هر نوبت پلک زدن لایه اشکی روی چشم گسترده می‌شود. اشک اضافی از طریق دو سوراخ کوچک در گوشه داخلی پلک ها به داخل بینی تخلیه می‌شود. (به همین علت گریه کردن باعث آبریزش از بینی می‌شود).
علل خشکی چشم
به طور کلی هر عاملی که باعث کاهش تولید یا تغییر کیفیت اشک شود، می‌تواند منجر به بروز خشکی چشم شود. مهمترین عوامل ایجاد خشکی چشم عبارتند از:
بالارفتن سن:
با بالا رفتن سن مقدار ترشح لایه آبکی اشک کم می‌شود. به علاوه همانطور که در افراد مسن چربی پوست کمتر و پوست خشک می‌شود، در چشم نیز میزان ترشح چربی کمتر می‌شود و در نتیجه مقدار تبخیر لایه آبکی زیاد می‌شود.
عوامل محیطی:
در محیط های گرم و خشک میزان تبخیر لایه آبکی اشک زیاد می‌شود. همچنین قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا هوای سرد و خشک ارتفاعات می‌تواند باعث بدتر شدن خشکی چشم شود. استفاده از وسایل گرمازا (مثل بخاری و شومینه) و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و دود (به خصوص دود سیگار) از عواملی است که باعث تشدید خشکی چشم می‌شود.
کار چشمی طولانی مدت:
پلک زدن متناوب برای پخش شدن لایه اشک بر روی چشم ضروری است. در مواردی که فرد برای مدت طولانی به چیزی خیره شود و پلک نزند، علائم خشکی چشم بدتر می‌شود.
داروها: بسیاری از داروهای معمولی می‌توانند باعث کم شدن ترشح اشک و ایجاد خشکی چشم شوند. مهمترین این داروها، داروهای ضد فشار خون، داروهای سرماخوردگی (آنتی هیستامین ها)، داروهای ضد افسردگی، داروهای قلبی، قرص های جلوگیری از بارداری، قطره‌های چشمی (به خصوص داروهایی که برای درمان گلوکوم استفاده می‌شوند) می‌باشند.
تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی به علت تغییر در چربی لایه اشکی می‌توانند باعث خشکی چشم شوند. یائسگی، بارداری و قرص های جلوگیری از بارداری به علت تغییرات هورمونی خشکی چشم را تشدید می‌کنند.
بیماری ها:
بیماری های مختلف مثل (کم‌کاری تیروئید|بیماری های تیروئید) و برخی از بیماری های سیستم ایمنی (مثل شوگرن و لوپوس) می‌تواند باعث ایجاد خشکی چشم شود.
مشکلات تغذیه‌ای:
کمبود ویتامین A می‌تواند به موارد شدید و خطرناک خشکی چشم منجر شود.
(التهاب لبه پلک ها) بلفاریت:
این بیماری با تغییر در چربی لایه اشکی باعث بدتر شدن خشکی چشم می‌شود.
بسته نشدن پلک ها:
در صورتی که به علت مشکلات ساختاری پلک ها درست بسته نشود مقدار تبخیر اشک زیاد می‌شود و خشکی چشم ایجاد می‌شود (مثلا در بیماری فلج بل) بعلاوه در مواردی که به علت مشکلات عصبی (مثلاً پارکینسون) فرد کمتر در حالت عادی پلک بزند خشکی چشم ایجاد می‌شود.
استفاده از لنزهای تماسی:
استفاده از لنز تماسی یکی از علل شایع خشکی چشم است. لنزهای تماسی مثل یک اسفنج لایه آبکی اشک را جذب می‌کنند و باعث خشکی چشم می‌شوند. بعلاوه استفاده از لنز تماسی باعث کم شدن حس قرنیه و کاهش پلک زدن می‌شود و در نتیجه تولید و پخش شدن اشک را با مشکل مواجه می‌کند.
علائم و نشانه‌های خشکی چشم
گرچه این بیماری خشکی چشم نامگذاری شده است، اما در اکثر مواقع فرد مبتلا احساس نمی‌کند که چشمش خشک شده، بلکه بیشتر افراد از سوزش و خارش و گاهی اشک‌ریزش چشم ها شاکی هستند.
شایع ترین علائم خشکی چشم عبارتند از: سوزش و خارش چشم ها، احساس وجود جسم خارجی (شن ریزه) در چشم ها، تاری دید که با پلک زدن برطرف می‌شود، قرمزی چشم ها، درد و اشکال در حرکت پلک ها، حساسیت به نورهای شدید، اشک‌ریزش بیش از حد و عدم تحمل لنز تماسی.
معمولاً این علائم در هر دو چشم ایجاد می‌شود. شدت علائم در زمان های مختلف یکسان نیست و اغلب پس از قرار گرفتن در معرض باد و گرد و غبار، کار با کامپیوتر، تماشای تلویزیون یا مطالعه طولانی مدت بدتر می‌شود.
درمان
باید توجه داشت که مشکلات ناشی از خشکی چشم ممکن است بسیار خفیف یا بسیار شدید باشد. در موارد خیلی خفیف ممکن است صرفاً عمل به توصیه‌های کلی باعث بهبود علائم شود. اما در موارد شدیدتر ممکن است به اقدامات مختلف درمانی نیاز باشد.
توصیه‌های کلی
در طول روز مایعات کافی بنوشید. این امر به مرطوب نگه داشتن بافتهای بدن و از جمله سطح چشم کمک می‌کند.
در مواقعی که کار چشمی طولانی مدت انجام می‌دهید، سعی کنید به صورت ارادی پلک بزنید. به صفحه مانیتور، تلویزیون یا کتاب خیره نشوید. هر 5 تا 10 دقیقه یک بار برای چند ثانیه پلک ها را ببندید.
از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار، یا دود سیگار پرهیز کنید. در محیط های خشک و در هوای طوفانی حتی الامکان از عینک (آفتابی یا طبی) استفاده کنید.
در فصول سرد سال که از وسایل گرمازا در داخل منزل استفاده می‌کنید از دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن فضای اتاق استفاده کنید.
– چشم ها را نمالید. مالیدن چشم ها باعث تحریک بیشتر و بدتر شدن علائم می‌شود.
– از عواملی که باعث بدتر شدن علائم می‌شود پرهیز کنید.
درمان های دارویی
قطره‌های اشک مصنوعی:
قطره‌های اشک مصنوعی شایع ترین داروهایی هستند که در درمان خشکی چشم به کار می‌روند و معمولاً علائم خشکی چشم را برطرف می‌کنند. در موارد خفیف و متوسط، معمولاً روزی 4-3 بار استفاده از قطره اشک مصنوعی برای رفع علائم کافی است. برخی از انواع قطره‌های اشک مصنوعی به سرعت از داخل چشم شسته می‌شوند و برای مدت کوتاهی علائم را برطرف می‌کنند. برخی از انواع قطره‌ها چسبندگی بیشتری دارند و مدت بیشتری در چشم می‌مانند و اثر آن ها تا چندین ساعت پایدار می‌ماند.
در ساخت برخی از قطره‌های اشک مصنوعی از مواد محافظ استفاده می‌شود. در برخی از افراد این مواد محافظ باعث تحریک و بدتر شدن علائم چشمی می‌شود. بنابراین به خصوص اگر قطره اشک مصنوعی را مکرراً (بیشتر از 4 بار در روز) استفاده می‌کنید با مشورت با پزشک قطره‌ای را استفاده کنید که فاقد مواد محافظ باشد.
پمادهای چشمی:
در مواردی که علائم خشکی چشم در موقع خواب هم وجود داشته باشد، پمادهای ساده چشمی قبل از خواب تجویز می‌شود. این پمادها باعث چرب و مرطوب شدن سطح چشم می‌شود. استفاده از پماد در طول روز توصیه نمی‌شود چون علاوه بر آنکه باعث تاری دید می‌شود اثر قطره‌های اشک مصنوعی را نیز کم می‌کند.
آنتی‌بیوتیک خوراکی:
در مواردی که التهاب لبه پلک ها و غدد چربی در ایجاد خشکی چشم نقش داشته باشد گاهی استفاده از آنتی‌بیوتیک های خوراکی، می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
استفاده از شامپو بچه:
در مواردی که التهاب پلکها باعث ایجاد خشکی چشم شده باشد، شستشوی لبه پلکها با شامپو بچه رقیق شده با برداشتن چربی اضافه به بهبود علائم کمک می‌کند.
درمان های جراحی
– در موارد نسبتاً شدید خشکی چشم ممکن است با اقدامات فوق بهبود کافی ایجاد نشود در این موارد استفاده از روش های جراحی برای بهبود خشکی چشم ضروری است:
بستن سوراخ های خروج اشک:
در این روش سوراخ های خارج کننده اشک از چشم به صورت موقت یا دائمی بسته می‌شوند. این روش باعث باقی ماندن
اشک در چشم و مرطوب ماندن چشم می‌شود.
بستن پلک ها:
در مواردی که فلج پلک ها یا اشکالات ساختمانی پلک ها باعث باز ماندن چشم و تبخیر اشک شود، با بستن موقتی بخشی از پلک ها می‌توان سطح تبخیر اشک را کمتر کرد.
پیوند قرنیه:
در مواردی که خشکی چشم شدید باعث ایجاد کدورت یا زخم قرنیه شده باشد، ممکن است برای کمک به بهبود دید نیاز به جراحی پیوند قرنیه باشد. البته نتیجه پیوند قرنیه در این موارد معمولاً چندان خوب نیست.
ارسال یک پاسخ